بازگشت
مهاجرين افغاني، استرس هاي بازگشت و وعده هاي سرخرمن
محمد ا محمد اسحاق فياض محمد ا محمد اسحاق فياض

مسئله آوارگان افغاني يكي از بزرگترين معضلات  دولت افغانستان به شمار مي رود، هرسال شوك هاي متعددي براي مهاجران افغاني وارد مي گردد. هرچند بيشترين تنش ها و مشكلات درباره مهاجرين افغاني در ايران وجود دارد، اما پاكستان نيز پس از گذشت سالها چند سال مي شود كه هروز شرايط سخت تر و دشوار تري را بر مهاجرين افغاني در اين كشور تحميل مي كنند. دركنار اين مشكل نفوذ طالبان و گروه القاعده دركمپ هاي مهاجرين افغاني در دو ايالت سرحد و بلوچستان، اين مشكل را دوچندان كرده است.

قرار توافق دولت پاكستان، افغانستان و كميسارياي سازمان ملل متحد، مهاجرين افغاني بايد تا سال 2009 از پاكستان به افغانستان باز مي گشتند، اما گسترش جنگ و ناامني، سبب گرديده است كه اكثريت مطلق اين مهاجران چندان تمايلي به باز گشت نداشته باشند، چنانچه كه گزارش گر شبكه تلويزيوني الجزيره نيز اين حقيقت را از پاكستان گزارش كرده است. کمال حیدرگزارش گر اين تلويزيون مي گويد: افرادی که در اردوگاه جلوزي زندگی کرده اند خاطرات زیادی درآن دارند و حتی مجبور شدند بستگان متوفی خود را در محوطه اردوگاه دفن کنند و اکنون باید بدون آنها به کشورشان بازگردند. اما همه افغانهاي اين اردوگاه هيچ تمايلي به بازگشت به افغانستان ندارند. او درگزارش خود مي گويد: هم اکنون حدود دو میلیون آواره ثبت نام شده افغانی در پاکستان زندگی می کنند اما اکنون براساس طرح بازگرداندن اوارگان افغانی از پاکستان به افغانستان این اوارگان بايد به کشورشان باز گردند. مقامات اسلام آباد مدعی هستند که اوارگان افغانی باری سنگین روی دوش اقتصاد، محیط زیست و زیرساختهای پاکستان هستند.سال گذشته نیز دولتهای پاکستان و افغانستان توافقنامه ای را برای بازگرداندن اوارگان افغانی به کشورشان تا پایان سال دوهزار و نه تمدیدکردند. از این رو سه اردوگاه اوارگان افغانی در ماههای اینده بسته خواهند شد.

اما كميسارياي عالي سازمان ملل با توجه به ادامه جنگ و خشونت ها درافغانستاناز پاکستان خواست در طرحش برای بازگرداندن دو میلیون و چهارصد هزار آواره افغان تا سال دو هزار و نه تجدید نظر کند و گفت، این راهبرد غیرعملی است و می تواند ستیزه جویی را افزایش دهد. براساس گزارش آسوشیتدپرس ، پاکستان در پاسخ به انتقادهای بین المللی درباره حملات فرا مرزی شبه نظاميان طالبان، این جدول زمانی را برای بازگرداندن آواره های افغان اعلام کرده است.

به هرحال رشد فزاينده تروريسم درافغانستان و پاكستان يكي از معضلات بزرگي است كه دركنار ناامني ها آسايش و آرامش را از مهاجرين افغاني درپاكستان نيز گرفته است و از سويديگر وسيله گرديده براي فشار بردولت افغانستان در رقابت هاي پنهان سياسي ميان كابل و اسلام آباد. درحالي كه افغانستان وزارتي به نام عودت مهاجرين دارد درچنين شرايطي طي گزارشي از كارد هاي خود گفته است، وزارت امور مهاجرین وعودت کنندگان تا 5 سال دیگر نزدیک به نیم میلیون خانواده برگشت کننده به کشور و بی جاشدگان داخلی به سرپناه دسترسی پیدا می کنند.اين وعده سرخرمن بزرگترين دستآورد اين وزارت خانه در سال جديد مي باشد. اما بر اساس آمار ارائه شده از سوی خود این وزارت، هم اکنون نزدیک به 4.5  میلیون مهاجرین افغان در کشور همسایه  ایران و پاکستان به سر می برند. روند اخراج مهاجرین بدون مدرک از ایران که تعداد آنان به 1.5  میلیون تن می رسد ادامه دارد. پس از شکست گروه  طالبان بیش از 5 میلیون افغان از خارج کشور به کشور بر گشته اند. در كنار اين مشكل براساسي گزارش خود اين وزارت خانه، نزدیک به 130  هزار تن بر اثر جنگ های داخلی از مناطق شان بیجا گردیده اند که بیشترآنان در ولایات هلمند، قندهار و هرات به سر می برند.

با آن كه كميسارياي عالي و دولت افغانستان قول داده بود كه براي مهاجرين بازگشته از كشورهاي خارجي خانه و سرپناه وكار و اشتغال فراهم مي كنند، اما از5 ميليون مهاجربازگشته به وطن براساس گزارش اين وزارت درطول شش سال  فقط به بيست درصد از مهاجران عودت كرده  خانه داده اند، اين آمار هر چند كه قابل باور نيست ولي با آنهم 80 در صد از مهاجران هنوز زميني براي مسكن به آنان تعلق نگرفته است و در زمينه كار و اشتغال براي آنان تاكنون هيچ كاري صورت نگرفته است. اختلافات و تنگ نظري هاي قومي و منطقه اي يكي ديگر از مشكلاتي است كه براي مهاجرين برخي از ولايت ها اصلا زميني تعلق نگرفته است. مثلا ولايت ميدان و وردك يكي از ولايت هاي است كه شايد بيشترين مهاجر را در ايران و پاكستان در زمان جهاد داشت و صدها هزار نفراز مهاجران اين ولايت پس ازسقوط رژيم طالبان به وطن باز گشتند، اما تاكنون براي اين مهاجران زميني داده نشده است. قراربود چند شهرك در ميدان شهر براي آنان درست شود، تا اين مهاجران درآنجا ساكن گردند، اما تنگ نظري ها و تعصبات قومي مانع از اين كار گرديد و اكنون دهها هزار خانواده باز گشته به افغانستان درحالي كه برگه هاي عودت شان در اين وزارت ثبت و راجستر گرديده اما شش سال است كه از دادن زمين در ولايت ميدان خبري نيست. قرار برخي گزارش ها زمين هايي كه قرار بود به مهاجرين داده شود، اين زمين ها و شهرك ها به كوچي ها تعلق گرفته است و خانواده هاي كوچي اين زمين ها را تصاحب كرده اند، اما كوچي ها درعين حالي كه در ولايت ميدان صاحب زمين گرديده اند، همچنان به كوچي گري شان ادامه مي دهند وبراي خود درزمين هاي داده شده خانه نمي سازند.

اگر وعده سرخرمن وزارت امور مهاجرين درنظر گرفته شود فقط براي همه پنج ميليون مهاجري كه تاكنون به وطن بازگشته اند تا پنجاه سال ديگر به آنان زمين تعلق خواهد گرفت و قطعا تاآن زمان بسياري از خانواده هاي مهاجر ديگر زنده نيستند، در چنين وضعيتي وزارت مهاجرين بهتر است يك قبرستان درهرولايت درنظر بگيرند تااين عودت شدگان لااقل براي يافتن قبر و داشتن گورستان مشكل نداشته باشند.

بزرگترين چالش فراروي مردم و توده هاي فقير درافغانستان بي كاري و تورم است، براساس گزارش هاي كه سوي سازمان ملل منتشر گرديده درسال جديد درافغانستان 65 درصد از زنان و چهل درصد از مردان بي كار هستند، درچنين وضعيت وحشت ناكي چه انتظار داشت كه مشكلات مهاجرين نيز برطرف گردد و وزارت مهاجرين چاره اي ندارد جز اين كه به مهاجرين وعده سرخرمن بدهد و يا بگويد:" بزك بزك نمير فردا بهار مي آيد!" و تا 5 سال ديگر نيم ميليون از شما صاحب تكه زميني براي ساختن خانه مي گرديد.

به هرحال درچنين شرايطي بزرگ ترين وظيفه دولت افغانستان و بويژه وزارت مهاجرين و كميسارياي عالي درامور پناهندگان اين است كه  به هرترتيبي كه شده دولت هاي پاكستان و ايران را راضي نمايند تا چند سال ديگر بازگشت مهاجرين به افغانستان را متوقف نمايند، شايد درطول اين سالها فرجي حاصل شود و تحولي مثبت دراين كشور رونما گردد.  


April 21st, 2008


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسايل اجتماعي